Έκτη ώρα. Οκτώβριος, καιρός ακόμα ζεστός. Είμαστε εικοσιεφτά στην τάξη, σκυμμένοι πάνω από φωτοτυπίες του προλόγου της Αντιγόνης. Μια συμμαθήτριά μας μεταφράζει αντικαθιστώντας τις λέξεις με αυτούσια τα επεξηγηματικά σχόλια. «Ω από-το-ίδιο-αίμα* δηλώνει-τους-κοινούς-γονείς* , περίφραση-αντί-Ισμήνη άραγε ξέρεις…». Ξαφνικά συνειδητοποιεί ότι δεν βγαίνει νόημα.
«Κάνουμε το κείμενο από το πρωτότυπο για να έχετε μια επαφή με τον ποιητικό λόγο» λέει η καθηγήτριά μας. «Γιατί να έχουμε;» έρχεται η απάντηση. Απάντηση με ερώτηση, και πολύ σωστή ερώτηση. Όντως, κάθε τι που διδασκόμαστε θα έπρεπε να ρωτάμε για ποιο λόγο το μαθαίνουμε. Η φίλη εννοεί όμως «Πού θα μας χρησιμέψει;» Η καθηγήτρια αρχίζει να μιλά για την αξία της ανθρωπιστικής παιδείας.
«Στην Θετική τα παιδιά σκέφτονται. Στην Θεωρητική τα παιδιά μαθαίνουν» λέει μια φίλη. Διαφωνώ αλλά πρέπει να παραδεχτώ ότι η συζήτηση, που θα έπρεπε να αποτελεί μεγάλο μέρος του μαθήματος, λείπει συχνά ακόμα και από τα μαθήματα Κατεύθυνσης στην Θεωρητική. Εδώ και πολλά χρόνια αποτελεί την κατ’ εξοχήν κατεύθυνση που διαπλάθει παπαγάλους και διδάσκει την τεχνική της «σάλτσας». Μια κατεύθυνση στην οποία οι μαθητές γνωρίζουν πολύ καλά ότι το αγγλικό «kiss» βγαίνει από το αρχαιοελληνικό «κίσσω» αλλά δεν μελετούν πώς ολόκληρος ο Δυτικός πολιτισμός βασίστηκε σε έννοιες, πολλές από τις οποίες αμετάφραστες, που δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα και διατυπώνονται στην γλώσσα μας με μια ασύγκριτη νοηματική πληρότητα. Κατ’ εμέ όμως τα άτομα αυτά λίγο απέχουν από την συμμαθήτριά μου που μετέφρασε το «Ισμήνης κάρα» ως «περίφραση, αντί ‘‘Ισμήνη’’» επειδή έτσι δικαιολογούνταν η φράση στα σχόλια, χωρίς να έχει συλλάβει την δυσμετάφραστη τραγική τρυφερότητα που αποτυπώνουν οι δύο λέξεις.
Από την άλλη πλευρά, ο καθηγητής της Γεωμετρίας ζητά από τους μαθητές της Θεωρητικής να συμμετέχουν περισσότερο στο μάθημά του. «Είναι ψυχολογικός ο λόγος που φοβάστε» εξηγεί. «Κάποιοι πέρυσι ήσασταν καλύτεροι απ’ αυτούς της Θετικής ή της Τεχνολογικής». Θεωρητικά έχει δίκιο, από άποψη χρόνου όμως μου είναι σχεδόν αδύνατο να δώσω βάση στο μάθημα και επιπλέον, νιώθω ότι το μυαλό μου έχει «κλειδώσει» και δεν μπορώ να μπω εύκολα στην λογική μιας άσκησης ή ενός πίνακα. Μου παίρνει αρκετό χρόνο ακόμα και το να πειστώ να καταβάλλω την απαιτούμενη προσπάθεια. Παρατηρώ όμως και μια σημαντική διαφορά. Παρότι ο «πόλεμος των κατευθύνσεων» είναι γεγονός, κανένα από τα παιδιά της Θεωρητικής δεν είπε ποτέ ότι τα θετικά μαθήματα είναι «άχρηστα». Αντίθετα, πολύ συχνά και με πολύ ένταση λέγεται αυτό για τα Αρχαία, την Λογοτεχνία, την Ιστορία. «Το μπλα μπλα δεν το μπορώ» τα απαξιώνει ένας συμμαθητής μου.
«Αν ζούσα στην Φιλανδία και ήξερα ότι θα μπω οπωσδήποτε κάπου και ύστερα θα βρω δουλειά, τότε ναι, θα ασχολιόμουν με κάτι σαν την Αντιγόνη, να μάθω την γλώσσα μου, να μορφωθώ κλπ. Τώρα πρέπει να διαβάσω μπας και περάσω» λέει ένας συμμαθητής. Αν και πολύ συχνά μας μιλούν για την χρησιμοθηρία (άλλωστε η λέξη η ίδια χρησιμεύει στην Έκθεση) αυτή η φράση του μου ανοίγει σε πολλά τα μάτια. Αυτοί που ζητούν επί πίνακι το κεφάλι της Ισμήνης και ολόκληρης της ανθρωπιστικής παιδείας, μας οχυρώνουν πίσω από αυτήν την χυδαία εκδοχή της χρησιμότητας για να αποφύγουμε να κοιτάξουμε ένα μέλλον που απλώνεται επισφαλές και αβέβαιο. Αυτό το «κεφάλι» κάνουν εξιλαστήριο θύμα του φόβου για το αύριο. Περιμένουν να πιστέψουμε ότι είναι τα «ποιήματα, οι φιλοσοφίες, το μπλα μπλα» που θα μας κάνει να πεινάσουμε. Ελπίζουν ότι θα γίνουμε όλοι μια φρόνιμη Ισμήνη και θα κρυφτούμε πίσω από το δάχτυλό μας αφήνοντας άλλους να γίνονται αποδιοπομπαίοι τράγοι.
________________________________1.«Κοινόν»
2.«αυτάδερφον»
Ιωάννα Μπαρτσίδη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου